Ngày 14 tháng 6 năm 2019, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khóa XIV thông qua Luật Thi hành án hình sự số 41/2019/QH14 (sau đây gọi là Luật). Sự ra đời của Luật với những bổ sung quan trọng, tiến bộ là minh chứng rõ nét cho tinh thần nhân đạo của Đảng và nhà nước ta, thể hiện Việt Nam luôn tiếp tục nghiên cứu đổi mới, hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm đảm bảo, phát huy tối đa quyền con người cho dù người đó đang trong quá trình chấp hành án phạt tù.
1. Luật đã bổ sung nhiều quy định mới liên quan đến quyền con người của phạm nhân đang chấp hành án phạt tù như:
- Bổ sung quyền và nghĩa vụ của phạm nhân đang chấp hành án phạt tù. Điều 27 của Luật quy định phạm nhân có các quyền cơ bản như: Được bảo hộ tính mạng, sức khỏe, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm; được lao động, học tập, tham gia hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, khiếu nại, tố cáo; được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật...
Bên cạnh đó, phạm nhân có các nghĩa vụ như: Chấp hành bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật; chấp hành nội quy của cơ sở giam giữ phạm nhân; chấp hành yêu cầu, mệnh lệnh, hướng dẫn của cán bộ cơ sở giam giữ phạm nhân; phải bồi thường khi làm hư hỏng, làm mất hoặc hủy hoại tài sản của người khác…
- Bổ sung mới 02 đối tượng được bố trí giam giữ riêng. Điều 30 của Luật quy định phạm nhân có con dưới 36 tháng tuổi theo mẹ vào trại giam; phạm nhân là người đồng tính, người chuyển đổi giới tính, người chưa xác định rõ giới tính có thể được xem xét, bố trí giam giữ riêng, qua đó, nâng tổng số đối tượng có thể được giam giữ riêng lên thành 08.
Ảnh minh họa: Từ ngày 01/01/2020, phạm nhân có con dưới 36 tháng tuổi theo mẹ vào trại giam được bố trí giam giữ riêng
- Bổ sung quy định về xếp loại chấp hành án phạt tù (Điều 35) và tái hòa nhập cộng đồng (Điều 45). Trường hợp phạm nhân lập công thì được nâng mức xếp loại chấp hành án phạt tù. Quy định này giúp phạm nhân nâng cao ý thức, trách nhiệm, quyết tâm sửa chữa tội lỗi, nghiêm chỉnh chấp hành quy định của pháp luật, bản án, quyết định của Tòa án; tự giác học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, có ý thức giúp đỡ phạm nhân khác cùng rèn luyện, học tập tiến bộ và phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội.
2. Luật cũng đã bổ sung những quy định thể hiện tinh thần nhân đạo sau sắc của Đảng và Nhà nước như:
- Luật cho phép thân nhân của người bị thi hành án tử hình được nhận tử thi và hài cốt. Đây là quy định mới rất tiến bộ, tích cực. Theo đó, Khoản 1, Điều 83 của Luật quy định: Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo của Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án tử hình, thân nhân hoặc người đại diện của người bị thi hành án tử hình làm đơn xin nhận tử thi của người đã bị thi hành án tử hình.
Trường hợp thân nhân hoặc người đại diện của người bị thi hành án tử hình muốn nhận tro cốt của người bị thi hành án và tự chịu chi phí hỏa táng thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu bàn giao tử thi và hỗ trợ đưa tử thi về nơi hỏa táng (Khoản 6, Điều 83).
- Bổ sung quy định tha tù trước thời hạn có điều kiện. Đây là chính sách hoàn toàn mới thể hiện sự khoan hồng của Đảng và nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cho phép người phạm tội bị xử phạt tù sớm quay về tái hòa nhập cộng đồng để phục thiện, sửa chữa lỗi lầm với sự giúp đỡ của gia đình, cộng đồng xã hội và được đặt dưới sự giám sát chặt chẽ của cơ quan chức năng. Do đây là nội dung hoàn toàn mới nên Luật đã dành riêng Mục 3, Chương III với 16 điều (từ Điều 57 đến Điều 72) để quy định cụ thể.
Ngoài ra, Luật cũng có những sửa đổi, bổ sung mới về phạm vi điều chỉnh của Luật; việc thi hành án treo và cải tạo không giam giữ; quy định về thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại.
Luật Thi hành án hình sự số 41/2019/QH14 gồm 16 chương với 207 điều có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2020./.
Kinh Doanh